Trong một vụ án hình sự, có rất nhiều thuật ngữ quen thuộc nhưng với những người không hiểu biết pháp luật rõ ràng, có thể hiểu sai về từng quy định. Một trong số đó là loại trừ trách nhiệm hình sự có thể bị nhầm lẫn với miễn trách nhiệm hình sự. Luật Hùng Sơn sẽ cung cấp một số quy định hiện hành quy định thế nào là loại trừ trách nhiệm hình sự và các trường hợp cụ thể. Hy vọng bạn đọc có thể nắm rõ về các quy định này.
1. Thế nào là loại trừ trách nhiệm hình sự?
Trách nhiệm hình sự chính là một dạng của trách nhiệm pháp lý và được thể hiện bằng việc người phạm tội bị áp dụng một hoặc là nhiều các biện pháp cưỡng chế hình sự khác nhau của Nhà nước do pháp luật hình sự quy định.
Loại trừ trách nhiệm hình sự chính là những trường hợp được quy định trong Bộ luật Hình sự, gây thiệt hại hoặc là đe dọa gây ra thiệt hại cho xã hội, khi đã có đủ các căn cứ pháp lý, gây thiệt hại về mặt pháp lý hình sự, nhưng những trường hợp đó sẽ không bị coi là tội phạm và người thực hiện hành vi nguy hiểm như trên sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự.
* Những trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự:
– Sự kiện bất ngờ (theo Điều 20): trong trường hợp mà không thể thấy trước hoặc là không buộc phải thấy trước hậu quả của hành vi phạm tội gây ra nguy hại cho xã hội thì sẽ được coi là sự kiện bất ngờ.
– Tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự (theo Điều 21): Một người sẽ được coi là không có năng lực trách nhiệm hình sự khi đang mắc bệnh tâm thần; đang mắc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi.
– Phòng vệ chính đáng (theo Điều 22):
- Đây là hành vi của người vì bảo vệ quyền hoặc là lợi ích chính đáng của mình, của người khác hoặc là lợi ích của Nhà nước, lợi ích của cơ quan, tổ chức mà chống trả lại một cách cần thiết đối với người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích được nói trên.
- Chống trả lại một cách cần thiết là khi mà gặp phải hành vi xâm phạm các lợi ích được nói trên, chúng ta chỉ thực hiện hành vi chống trả đề phòng ngừa, ngăn cản, ở mức độ phù hợp với tính chất, độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi xâm phạm.
– Tình thế cấp thiết (theo Điều 23): khi gặp phải một tình huống có thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân hoặc là Nhà nước mà nếu như không chọn gây ra một thiệt hại khác nhỏ hơn thì sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự.
– Gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm tội (theo Điều 24): trong khi thực hiện bắt giữ người phạm tội, vì hành vi cũng như là thủ đoạn của người phạm tội đã vượt quá khả năng bắt giữ của người đang thực hiện nhiệm vụ đó, không còn cách nào khác buộc người đang thực hiện nhiệm vụ phải sử dụng vũ lực cần thiết để gây thiệt hại cho người bị bắt giữ thì sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự.
– Rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ của khoa học, kỹ thuật và công nghệ (theo Điều 25).
– Thi hành mệnh lệnh của người chỉ huy hoặc là cấp trên (theo Điều 26): trong khi thực hiện các nhiệm vụ về an ninh, quốc phòng, trong khi đang thi hành mệnh lệnh của người chỉ huy hoặc là cấp trên, nếu như đã thực hiện đầy đủ các quy trình báo cáo nhưng vẫn buộc phải thực hiện chấp hành mệnh lệnh đó, thì sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự. Và khi đó, người ra mệnh lệnh sẽ là người phải chịu trách nhiệm hình sự.
2. Khác biệt giữa loại trừ trách nhiệm hình sự và miễn trách nhiệm hình sự
Nếu loại trừ trách nhiệm hình sự là sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự với các trường hợp theo luật định thì miễn trách nhiệm hình sự có nghĩa là miễn các hậu quả pháp lý về những tội phạm đối với người thực hiện tội phạm kho có điều kiện theo quy định của pháp luật:
– Miễn bị kết tội.
– Miễn phải chịu biện pháp cưỡng chế của trách nhiệm hình sự.
– Miễn bị mang án tích.
Trên đây là các quy định của pháp luật về loại trừ trách nhiệm hình sự và các thông tin liên quan. Nếu như bạn đọc có còn thắc mắc nào khác về vấn đề này, hoặc có vướng mắc về vấn đề pháp lý nào khác, hãy liên hệ ngay với Luật Hùng Sơn để nhận được sự hỗ trợ tư vấn chi tiết và cụ thể.
Lĩnh vực chuyên môn: Sở Hữu Trí Tuệ, Hợp Đồng, Tư Vấn Đầu Tư, Quản Trị Doanh Nghiệp.
- Thủ tục thay đổi người đại diện theo pháp luật - 28/05/2023
- Sau ly hôn phụ nữ nên làm gì? 5 điều Nhất Định phải làm - 27/05/2023
- Đăng ký mã vạch sản phẩm mới nhất năm 2023 - 27/05/2023
