Nếu như không nhắc tới các hình thức doanh nghiệp lớn như công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần,… thì hiện nay hình thức kinh doanh với quy mô nhỏ như hộ gia đình được rất nhiều người lựa chọn. Hình thức này hiện đang rất phổ biến và mang lại nguồn thu nhập lớn cho người dân. Vậy hộ gia đình có tư cách pháp nhân hay không? Tất cả sẽ được lý giải ở bài viết dưới đây!
Hộ gia đình là gì?
Theo khoản 1 Điều 66 của Nghị định 78/2015/NĐ-CP quy định về hộ kinh doanh cụ thể như sau: “Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc một nhóm người gồm các cá nhân là công dân Việt Nam đủ 18 tuổi, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, hoặc một hộ gia đình làm chủ, chỉ được đăng ký kinh doanh tại một địa điểm, sử dụng dưới mười lao động và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh”.
Đặc điểm pháp lý của hộ kinh doanh
Như vậy, căn cứ vào quy định trên các bạn có thể thấy hộ kinh doanh có những đặc điểm pháp lý như sau:
- Hộ kinh doanh do 1 cá nhân, 1 nhóm người hoặc 1 hộ gia đình làm chủ.
- Hộ kinh doanh thường kinh doanh với quy mô khá nhỏ. Hộ kinh doanh chỉ được phép đăng ký kinh doanh 1 địa chỉ và sử dụng dưới 10 lao động.
- Chủ hộ kinh doanh chịu trách nhiệm vô hạn trong các hoạt động kinh doanh.
Điều kiện để có tư cách pháp nhân
Pháp nhân theo định nghĩa pháp lý còn được hiểu là Nhà nước công nhận cho 1 tổ chức (nhóm người) có khả năng tồn tại, hoạt động một cách độc lập và chịu trách nhiệm trước pháp luật. Trường hợp một tổ chức có tư cách pháp nhân thì tổ chức ấy có đầy đủ quyền và nghĩa vụ của 1 pháp nhân mà luật đã quy định.
Theo điều 74 Bộ luật Dân sự năm 2015, một tổ chức được công nhận là có tư cách pháp nhân nếu đáp ứng đủ 4 điều kiện sau:
- Được thành lập hợp pháp theo đúng quy định của pháp luật.
- Hộ gia đình có cơ cấu tổ chức chặt chẽ.
- Có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác cũng như tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình;
- Nhân danh mình tham gia vào các mối quan hệ pháp luật một cách độc lập.
Hộ gia đình có tư cách pháp nhân không?
Tương tự với hình thức doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh hiện tại không có tư cách pháp nhân.
Theo quy định, pháp nhân sẽ phải chịu trách nhiệm đối với tài sản riêng của mình, trong đó hộ kinh doanh lại chịu trách nhiệm bằng tài sản riêng của chủ sở hữu cũng như chịu trách nhiệm vô hạn đối với những hoạt động sản xuất kinh doanh vì vậy không thể nào có tư cách pháp nhân.
Trên cơ sở này các bạn có thể thấy, hộ kinh doanh không đáp ứng đủ những điều kiện nêu trên. Bởi vậy, hộ kinh doanh sẽ không có tư cách pháp nhân, không có con dấu riêng và không được mở chi nhánh, văn phòng đại diện cũng như không được thực hiện các quyền mà nhiều doanh nghiệp đang thực hiện.
Hộ gia đình có quyền khởi kiện không?
Căn cứ vào quy định tại Điều 101 của Bộ luật Dân sự năm 2015, hộ gia đình, tổ hợp tác không có tư cách pháp nhân không thể tham gia vào việc giải quyết tranh chấp tại Tòa án nhân dân với tư cách độc lập là nguyên đơn, bị đơn hoặc người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Lúc này, các thành viên của hộ gia đình, tổ hợp tác đó sẽ phải trực tiếp tham gia vào việc giải quyết tranh chấp tại Tòa án nhân dân.
Việc xác định tư cách tham gia tố tụng của các thành viên trong hộ gia đình, tổ hợp tác được thực hiện như sau: Trường hợp tất cả thành viên hộ gia đình, tổ hợp tác tự mình khởi kiện vụ án thì phải xác định tất cả các thành viên trong hộ gia đình, tổ hợp tác là đồng nguyên đơn trong vụ án đó.
Nếu tất cả thành viên hộ gia đình, tổ hợp tác đều đồng thuận khởi kiện vụ án và thống nhất ủy quyền qua văn bản cho 1 thành viên trong hộ gia đình, tổ hợp tác hay người khác làm người đại diện khởi kiện vụ án tại Tòa án nhân dân thì cần phải xác định các thành viên trong hộ gia đình, tổ hợp tác là đồng nguyên đơn trong các vụ án và xác định người đại diện hợp pháp của những đồng nguyên đơn là đối tượng được các thành viên trong hộ gia đình, tổ hợp tác ủy quyền.
Nếu 1 hoặc 1 số thành viên của hộ gia đình, tổ hợp tác khởi kiện mà không được những thành viên còn lại ủy quyền bằng văn bản làm người đại diện khởi kiện ở Tòa án thì Tòa án nhân dân cần hỏi những thành viên còn lại trong hộ gia đình, tổ hợp tác xem các thành viên có đồng ý khởi kiện vụ án hay không. Trong trường hợp các thành viên còn lại trong hộ gia đình, tổ hợp tác đồng ý khởi kiện vụ án thì cần xác định họ là nguyên đơn như trường hợp 1 và 2 nêu bên trên. Nếu như các thành viên còn lại trong hộ gia đình, tổ hợp tác không đồng thuận khởi kiện vụ án thì cần phải xác định nguyên đơn là những thành viên trong hộ gia đình, tổ hợp tác khởi kiện; các thành viên trong hộ gia đình, tổ hợp tác không được khởi kiện được xác định là đối tượng có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án đó.
Nếu hộ gia đình, tổ hợp tác là đối tượng bị khởi kiện thì việc xác định tư cách tham gia vào việc tố tụng của các thành viên trong hộ gia đình, tổ hợp tác sẽ được thực hiện như sau: Nếu tất cả các thành viên trong hộ gia đình, tổ hợp tác đều bị kiện thì cần phải xác định toàn bộ các thành viên trong hộ gia đình, tổ hợp tác là đồng bị đơn trong vụ án đó; Nếu chỉ có 1 hoặc 1 số thành viên của hộ gia đình, tổ hợp tác bị kiện thì cần phải xác định các thành viên bị kiện là các bị đơn; những thành viên còn lại trong hộ gia đình, tổ hợp tác không bị kiện sẽ được xác định là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan trong vụ án đó.
Tất cả những vấn đề pháp lý nêu trên đều được quy định về địa vị pháp lý của hộ kinh doanh. Qua đây, chắc hẳn các bạn đã biết hộ gia đình có tư cách pháp nhân không? Hơn nữa, các quy định của Bộ Luật dân sự, Luật thương mại và Luật Doanh nghiệp cũng đều ghi nhận hộ kinh doanh là 1 trong các chủ thể hoạt động kinh doanh tham gia vào các hoạt động kinh doanh. Nếu còn bất cứ thắc mắc nào liên quan tới vấn đề này, đừng ngần ngại hãy liên hệ tới Luật Hùng Sơn nhé!
