Chắc hẳn mọi người đã quá quen thuộc với thuật ngữ trái phiếu. Đây là cụm từ luôn đi song song với cổ phiếu nhận được sự quan tâm của giới đầu tư. Vậy cụ thể trái phiếu là gì? Những quy định của pháp luật về trái phiếu ra sao? Hãy cùng Luật Hùng Sơn lý giải ở bài viết dưới đây!
Trái phiếu là gì? Trái phiếu chính phủ là gì?
Trái phiếu là một loại chứng khoán ra đời nhằm xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu với một phần nợ của tổ chức phát hành.
Trái phiếu là một cụm từ chứng nhận nghĩa vụ nợ của những người phát hành phải trả cho người sở hữu với một khoản tiền cụ thể. Nó còn được gọi là mệnh giá của trái phiếu. Chứng nhận này có hiệu lực trong một thời gian xác định và một lợi tức quy định. Doanh nghiệp hay chính quyền và kho bạc nhà nước là người phát hành trái phiếu.
Trái phiếu chính phủ chính là trái phiếu do chỉnh phủ phát hành. Chúng ra đời nhằm mục đích bù đắp cho những khoản thâm hụt của ngân sách nhà nước, tài trợ cho những công trình phúc lợi công cộng ở trung ương và địa phương. Nó cũng là công cụ để điều tiết tiền tệ.
Việc phát hành trái phiếu chính phủ chính là phương thức để nhà nước vay vốn (hay tín dụng nhà nước). Vì vậy, trái phiếu ghi nhận nghĩa vụ trả nợ của Nhà nước và quyền lợi của những người sử dụng trái phiếu. Chứng chỉ là hình thức ban đầu của trái phiếu chính phủ. Nó được áp dụng phổ biến sau đó xuất hiện thêm hình thức bút toán ghi sổ.
Phân biệt cổ phiếu và trái phiếu
Trái phiếu và cổ phiếu là 2 kênh huy động vốn nhưng khác nhau như:
Khái niệm
Trái phiếu cũng là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu với một phần nợ của tổ chức phát hành.
Cụ thể, trái phiếu chính là giấy ghi nhận nợ quy định nghĩa vụ của người vay tiền (công ty phát hành) phải trả cho người vay (người nắm giữ trái phiếu) một khoản tiền xác định.
Cổ phiếu là chứng chỉ được phát hành bởi công ty cổ phần, bút toán ghi sổ hay dữ liệu điện tử xác nhận quyền sở hữu 1 hoặc 1 số cổ phần của công ty đó.
Cổ phiếu chính là chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ xác nhận quyền sở hữu đối với 1 phần vốn điều lệ công ty.
Chủ thể phát hành
- Trái phiếu: Công ty cổ phần, Công ty trách nhiệm hữu hạn.
- Cổ phiếu: Công ty cổ phần.
Quyền của chủ sở hữu
- Trái phiếu: Những người sở hữu trái phiếu do công ty phát hành sẽ được trả lãi định kỳ, với lãi suất ổn định, hoàn toàn không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty.
- Cổ phiếu: Người sở hữu cổ phiếu của công ty cổ phần sẽ trở thành cổ đông của công ty. Tùy thuộc vào loại cổ phần họ có trong tay, người sở hữu cổ phiếu có những quyền khác nhau trong công ty. Những người sở hữu cổ phiếu của CTCP được chia lợi nhuận (hay cổ tức). Tuy nhiên khoản lợi nhuận này không ổn định. Nó phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của công ty. Những người này có quyền tham gia quản lý và điều hành hoạt động của công ty, biểu quyết những vấn đề của công ty, ngoại trừ cổ đông ưu đãi cổ tức & cổ đông ưu đãi hoàn lại không dự họp Đại hội đồng cổ đông cũng như biểu quyết những vấn đề của công ty.
Thời gian sở hữu
- Trái phiếu: Thời hạn được ghi một cách cụ thể trong trái phiếu.
- Cổ phiếu: Không có thời hạn cụ thể nào.
Thứ tự ưu tiên thanh toán khi công ty giải thể, phá sản.
- Trái phiếu: Khi công ty phá sản, giải thể, trái phiếu là loại được ưu tiên thanh toán trước cổ phiếu.
- Cổ phiếu: Khi công ty phá sản, giải thể, khoản vốn góp của cổ đông được thanh toán sau khi đã thanh toán hết những nghĩa vụ khác.
Các đặc điểm của trái phiếu mà bạn nên biết
- Bất kỳ cá nhân, doanh nghiệp hay chính phủ đều có thể mua trái phiếu hoặc trái chủ. Ở trên trái phiếu có thể ghi tên trái chủ hay còn được gọi là trái phiếu ghi danh hoặc không ghi tên gọi là trái phiếu vô danh.
- Những người cho phát hhàn trái phiếu vay tiền hay còn gọi là trái chủ. Họ không chịu trách nhiệm nào từ người vay về hiệu quả sử dụng vốn vay. Những nhà phát hành có nghĩa vụ thanh toán sổ nợ giống như đã cam kết trong hợp đồng cho vay.
- Đối tượng phát hành trái phiếu có thể là doanh nghiệp (hay còn gọi là trái phiếu doanh nghiệp), 1 tổ chức chính quyền công như là: chính quyền (hay gọi là công trái hoặc trái phiếu chính phủ), kho bạc nhà nước (hay trái phiếu kho bạc).
- Nguồn thu của trái phiếu là tiền lãi. Đó cũng là khoản thu cố định thường kỳ, hoàn toàn không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh.
- Bản chất của tr phiếu là chứng kho nợ. Vì vậy, khi công ty bị phá sản, giải thể thì cổ phần của đơn vị này phải thanh toán cho những ai nắm giữ trái phiếu trước hết. Đây được xem là nghĩa vụ bắt buộc. Ngay sau khi trả nợ trái phiếu thì những cổ đông mới được chia cổ phần mới.
Những rủi ro khi đầu tư trái phiếu
Cho dù nói đầu tư trái phiếu an toàn và hiếm rủi ro hơn các hình thức kinh doanh khác, nhưng nhà đầu tư cần phải có đầu óc kinh doanh và tính toán. Điều này hạn chế khả năng gặp rủi ro khi đầu tư vào một doanh nghiệp nào đó. Sau đây là các rủi ro khi đầu tư vào trái phiếu mà những nhà đầu tư cần quan tâm:
- Rủi ro khi tái đầu tư: Đây là hiện tượng trái chủ nhận được tiền nhưng lại không có cơ hội tái đầu tư với khoản lãi suất tương đương. Đó là một hình thức khá phổ biến với những doanh nghiệp mà nó ảnh hưởng tới lợi nhận của các nhà đầu tư một cách trực tiếp. Vì vậy, khi quyết định mua trái phiếu, nhà đầu tư sẽ chọn các trái phiếu không có đặc tính thu hồi với mục đích muốn nhận mức lãi suất cao hơn. Đồng thời việc làm này còn giảm thiểu các rủi ro khi tái đầu tư trong những lần kế tiếp.
- Rủi ro về lãi suất: Thường thì lãi suất với trái phiếu sẽ có mối quan hệ ngược chiều nhau. Khi nhu cầu tăng thì trái phiếu tăng giá, lãi suất giảm, những nhà đầu tư sẽ cố gắng nắm bắt thời cơ đó để giữ vững mức lợi suất cao nhất có thể. Theo đó lãi suất của trái phiếu cũng sẽ cao hơn. Tuy nhiên cũng có những trường hợp lãi suất tăng, các nhà đầu tư bắt buộc phải bán trái phiếu có lãi suất thấp dẫn tới giá trị của trái phiếu nói chung sẽ giảm. Đó cũng là rủi ro lớn khiến cho trái chủ bị thua lỗ khi kinh doanh trái phiếu.
- Rủi ro do lạm phát: Vào những năm gần đây tình hình lạm phát ở thị trường Việt Nam ngày càng phổ biến. Lạm phát tăng với tốc độ nhanh chóng. Nó ảnh hưởng tới tốc độ gia tăng của tốc độ lãi suất, đồng thời làm giảm sức mua trái phiếu cũng như khiến cho trái chủ thu về lợi suất âm.
- Rủi ro tín dụng: Trái phiếu chính phủ là loại trái phiếu có mức rủi ro thấp nhất vì khả năng phát hành tiền và thu thuế là nguồn để nhà nước có thể thanh toán cho những trái chủ khi đáo hạn. Mặc dù vậy khi trái chủ mua những trái phiếu của doanh nghiệp lại không an toàn như vậy. Bên cạnh đó, trái phiếu sẽ có rủi ro cao hơn cũng như phải trả lãi suất cao hơn cho các nhà đầu tư.
- Rủi ro thanh khoản: Nếu nhà đầu tư không thể bán được trái phiếu vì thị trường trái phiếu quá nhỏ dẫn tới việc giá cả bị biến động. Nó tác động trực tiếp tới tỷ suất lợi nhuận của trái chủ.
- Rủi ro xếp hạng: Nếu khả năng kinh doanh hay tín dụng của công ty thấp dẫn tới khả năng đáp ứng những khoản nợ của công ty thấp làm tổn hại tới lợi nhuận thu được từ trái chủ. Khi đó, các doanh nghiệp còn bị các tổ chức cho vay hay ngân hàng tính lãi suất cao hơn làm tổn hại đến tình hình phát hành trái phiếu của chủ đầu tư.
Qua bài viết này, chắc hẳn các bạn đã biết trái phiếu là gì và những quy định liên quan. Nếu như còn bất cứ thắc mắc nào liên quan tới trái phiếu, hãy liên hệ ngay tới Luật Hùng Sơn để được giải đáp nhanh chóng nhé!
