Công đoàn là một tổ chức quan trọng trong doanh nghiệp, cơ quan nhà nước và những tổ chức chính trị, xã hội khác. Tổ chức này có vai trò rất quan trọng đối với người lao động bảo đảm hài hòa quyền và lợi ích hợp pháp của đối tượng lao động và đối tượng sử dụng lao động. Để hiểu rõ hơn công đoàn là gì và những thông tin liên quan, mời các bạn theo dõi bài viết dưới đây!
Công đoàn là gì?
Công đoàn là tổ chức chính trị – xã hội rộng lớn trong giai cấp công nhân và của người lao động. Công đoàn được thành lập trên cơ sở tự nguyện, nó là thành viên trong hệ thống chính trị của xã hội Việt Nam, chịu sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; công đoàn đại diện cho cán bộ, công chức, viên chức, công nhân và đối tượng lao động khác (họ được gọi chung là người lao động), cùng với các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội chăm lo cũng như bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của những người lao động; tham gia quản lý nhà nước, quản lý kinh tế – xã hội, tham gia vào việc thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, các tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp; tuyên truyền, vận động những người lao động học tập nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, chấp hành theo pháp luật, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Công đoàn Việt Nam mang tính chất giai cấp của giai cấp công nhân cùng với tính chất quần chúng. Công đoàn là thành viên của hệ thống chính trị được Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, có quan hệ hợp tác đối với Nhà nước, phối hợp với những tổ chức chính trị – xã hội cũng như các tổ chức xã hội khác; tổ chức này hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Công đoàn Việt Nam trung thành với lợi ích của giai cấp công nhân dựa trên cơ sở gắn với lợi ích của quốc gia, lợi ích của dân tộc; có chức năng đại diện cho người lao động, hoạt động để chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của những người lao động; tham gia vào việc quản lý nhà nước, quản lý kinh tế – xã hội; tham gia vào việc kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, các tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp về các vấn đề liên quan tới quyền, nghĩa vụ của người lao động; tuyên truyền, vận động đối tượng lao động học tập, nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, tuân thủ pháp luật, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tổ chức công đoàn là gì?
Tổ chức công đoàn là tổ chức chính trị – xã hội rộng lớn của các giai cấp công nhân và của đối tượng lao động Việt Nam (gọi chung là người lao động)
Tổ chức công đoàn trong doanh nghiệp, trong cơ quan nhà nước cũng như các tổ chức chính trị xã hội khác là 1 thành phần quan trọng ra đời nhằm giám sát, đảm bảo thực thi quyền lợi của những người lao động trong tổ chức đó.
Đặc điểm của công đoàn là gì?
Công đoàn có các đặc điểm dưới đây:
- Được thành lập dựa trên cơ sở tự nguyện của giai cấp công nhân, nhân dân lao động cùng với thành phần trí thức;
- Là 1 tổ chức chính trị – xã hội thuộc hệ thống chính trị của xã hội Việt Nam với sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản;
- Được thành lập với mục đích phối hợp với những cơ quan, tổ chức kinh tế, xã hội khác quan tâm, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng cho những người lao động;
- Thực hiện chức năng tham gia vào việc thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động, quản lý của những cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp;
- Phổ biến giáo dục pháp luật cho những người lao động thông qua phương thức tuyên truyền, giáo dục, vận động những người lao động nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, chấp hành các quy định của pháp luật, bảo vệ Nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Công đoàn là tổ chức đại diện cho ai?
Công đoàn Việt Nam là tổ chức chính trị – xã hội của các giai cấp công nhân và của người lao động. Tổ chức này được thành lập trên cơ sở tự nguyện, đại diện cho những người lao động, chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, quyền lợi chính đáng của người lao động. Công đoàn tham gia quản lý nhà nước, quản lý kinh tế – xã hội; tham gia vào việc kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, các tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp về mọi vấn đề liên quan đến quyền, nghĩa vụ của những người lao động; tuyên truyền, vận động người lao động học tập, nâng cao trình độ và kỹ năng nghề nghiệp, chấp hành pháp luật, xây dựng cũng như bảo vệ Tổ quốc.
Chức năng quan trọng nhất của công đoàn?
Chức năng quan trọng nhất của công đoàn đó là thực hiện chức năng đại diện, bảo vệ quyền cũng như lợi ích chính đáng của người lao động.
Sở dĩ, Công đoàn có chức năng như vậy là bởi hiện tại ở nước ta năng lực quản lý của các cấp chính quyền chất lượng vẫn còn thấp, hệ thống bộ máy Nhà nước Việt Nam vẫn còn tồn tại quan liêu, 1 số bộ phận có thái độ thờ ơ trước quyền lợi của người lao động.
Bên cạnh đó, thực tế thì tình trạng tham ô, tham nhũng, sách nhiễu, nhận hối lộ vẫn còn diễn ra khá phổ biến làm ảnh hưởng lớn đến lợi ích cũng như cuộc sống của người lao động.
Bởi vậy, công đoàn là bên có đủ sức mạnh để có thể đứng ra bảo vệ những người lao động chống lại mọi biểu hiện tiêu cực nói trên, 1 sự bảo vệ mà mang tính chất hoàn toàn khác hẳn so với chế độ tư bản chủ nghĩa.
Tuy nhiên, các bạn cần phải lưu ý rằng công đoàn đứng lên thực hiện chức năng này không có nghĩa là họ đấu tranh chống phá nhà nước, đấu tranh và đối kháng giai cấp.
Họ hoạt động dựa trên cơ sở tuyên truyền, vận động tập thể lao động, những người lao động đoàn kết sức mạnh tham gia vào công cuộc xây dựng đất nước ngày một giàu mạnh hơn.
Hơn nữa, Công đoàn tôn trọng bảo vệ Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa với tính chất Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Công đoàn đứng dậy đấu tranh xóa bỏ những thành phần có biểu hiện tiêu cực, các đối tượng có thái độ lạc hậu tha hóa, có hành vi vi phạm đường lối chính sách và chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Để thực hiện các chức năng trên, Công đoàn cần phải phối hợp với Chính quyền địa phương để hỗ trợ tìm kiếm việc làm cũng như tạo điều kiện việc làm cho đối tượng lao động; thực hiện tốt vai trò của mình trong người lao động đúng theo quy định pháp luật.
Công đoàn cần phải nhận thức đầy đủ khi thực hiện chức năng này về những vấn đề như sau:
- Lợi ích của người lao động phải song song với lợi ích của Nhà nước, sự tồn tại của Nhà nước cũng chính là sự bảo đảm lợi ích cho những người lao động.
- Mối quan hệ khăng khít giữa nhà nước với công đoàn trong việc thực hiện chức năng, theo đó Nhà nước là người bảo đảm, còn Công đoàn là người bảo vệ. Khi đó nền tảng về lợi ích của người lao động sẽ thể hiện đúng bản chất cách mạng của Công đoàn Việt Nam từ ngày xưa đến nay.
Vai trò của công đoàn với người lao động?
Hiện nay, xã hội ngày càng phát triển theo đó công đoàn cũng đóng vai trò ngày càng quan trọng với người lao động. Tổ chức này có vai trò đại diện, bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng cho những người lao động, cho đoàn viên của công đoàn.
Vai trò của công đoàn trong việc ký kết thỏa ước lao động tập thể
Nội dung của thỏa ước lao động tập thể gồm các cam kết về việc làm, thời giờ làm việc, thời gian nghỉ ngơi, tiền lương, tiền thưởng, đảm bảo an toàn, vệ sinh lao động và các vấn đề đóng bảo hiểm xã hội của người lao động.
Thỏa ước lao động tập thể cũng chính là công cụ pháp lý mà công đoàn dùng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp và chính đáng của tập thể người lao động.
Vai trò của công đoàn trong việc bảo đảm về tiền lương cho người lao động
Điều mà những người lao động quan tâm tới khi tham gia vào quan hệ lao động đó là tiền lương.
Để công đoàn cơ sở trong các doanh nghiệp có thể thực hiện tốt vai trò này, thì Điều 57 của Bộ luật lao động có quy định khi tiến hành xây dựng thang lương, bảng lương, định mức lao động thì những người sử dụng lao động cần phải tham khảo ý kiến của Ban chấp hành công đoàn cơ sở.
Vai trò của công đoàn trong việc tham gia giải quyết việc làm cho người lao động
Những người sử dụng lao động được quyền tạm đình chỉ công việc của những người lao động trong trường hợp cần thiết theo luật định.
Tuy nhiên, trước khi quyết định tạm đình chỉ công việc của những người lao động, người sử dụng lao động phải tham khảo ý kiến của Ban chấp hành công đoàn cơ sở. Điều này khẳng định tổ chức công đoàn cơ sở là tổ chức của người lao động, đại diện cho tập thể người lao động cũng như bảo vệ quyền lợi của người lao động.
Vai trò của công đoàn trong việc kỷ luật lao động và xử lý kỷ luật lao động
Kỷ luật lao động thể hiện rõ ràng trong bảng nội quy của doanh nghiệp do những người sử dụng lao động ban hành. Mặc dù vậy, người lao động lại là đối tượng chủ yếu cần phải thực hiện bản nội quy này.
Theo đó công đoàn dưới tư cách là đại diện tập thể người lao động có quyền tham gia đóng góp ý kiến xây dựng dự thảo nội quy lao động. Trước thời điểm ban hành nội quy lao động thì đối tượng sử dụng lao động cần phải tham khảo ý kiến từ Ban chấp hành công đoàn cơ sở trong doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, trong quá trình thực thi nội quy và xử lý kỷ luật lao động, công đoàn cũng có đóng vai trò tham gia, cụ thể là tham gia vào phiên họp xử lý kỷ luật lao động.
Như vậy công đoàn đóng vai trò rất quan trọng với người lao động đảm bảo hài hòa về quyền và lợi ích hợp pháp của những người lao động và bên sử dụng lao động.
Có nên tham gia công đoàn hay không?
Pháp luật hiện nay có quy định rõ ràng về quyền của người lao động làm việc trong những cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp gia nhập và các hoạt động công đoàn theo quy định. Theo đó, công đoàn cấp trên cơ sở có quyền và trách nhiệm vận động người lao động gia nhập công đoàn.
Như vậy việc tham gia vào công đoàn chính là quyền của người lao động, những người lao động có thể chọn tham gia hay không tham gia vào công đoàn. Mặc dù vậy, với vai trò của công đoàn như đã nêu bên trên thì việc tham gia vào công đoàn với người lao động là vô cùng cần thiết.
Những quy định của pháp luật về công đoàn
Căn cứ vào quyết định số 174/QĐ-TLĐ của Tổng liên đoàn lao động Việt Nam về việc ban hành điều lệ thì:
Đối tượng và điều kiện gia nhập Công đoàn Việt Nam
Những người Việt Nam làm công hưởng lương tại các đơn vị sử dụng lao động hoạt động hợp pháp trên lãnh thổ Việt Nam và những người Việt Nam lao động tự do hợp pháp, quy định này không phân biệt nghề nghiệp, giới tính, tín ngưỡng, tán thành trong Điều lệ Công đoàn Việt Nam, tự nguyện sinh hoạt trong 1 tổ chức cơ sở của công đoàn, thực hiện đóng đoàn phí theo quy định thì sẽ được gia nhập Công đoàn Việt Nam.
Khuyến khích người Việt Nam đi làm việc tại nước ngoài theo hợp đồng, những người nước ngoài lao động hợp pháp ở Việt Nam, tham gia vào các hình thức tập hợp của tổ chức Công đoàn Việt Nam.
Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam có hướng dẫn chi tiết Điều này.
Quyền và nhiệm vụ của đoàn viên
Quyền của đoàn viên
- Được tham gia thành lập công đoàn cơ sở, tham gia vào nghiệp đoàn cơ sở và các hoạt động công đoàn theo quy định trong Điều lệ Công đoàn Việt Nam.
- Được yêu cầu công đoàn đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng khi bị xâm phạm.
- Được thông tin, thảo luận, đề xuất cũng như biểu quyết công việc của tổ chức công đoàn; tiến hành ứng cử, đề cử, bầu cử các cơ quan lãnh đạo của tổ chức công đoàn; tiến hành chất vấn cán bộ công đoàn; kiến nghị và xử lý kỷ luật cán bộ công đoàn có sai phạm. Các đoàn viên ưu tú được giới thiệu để tổ chức Đảng xem xét kết nạp.
- Được phổ biến đường lối, chủ trương cũng như nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước có liên quan tới công đoàn và người lao động; được đề xuất đối với tổ chức công đoàn kiến nghị người sử dụng lao động thực hiện chế độ và chính sách theo quy định của pháp luật.
- Được công đoàn hướng dẫn, tư vấn và trợ giúp pháp lý miễn phí về pháp luật lao động, công đoàn; đồng thời được công đoàn đại diện tham gia tố tụng trong những vụ án lao động để có thể bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp và chính đáng theo quy định của pháp luật.
- Được công đoàn thăm hỏi, giúp đỡ trong trường hợp ốm đau, khó khăn, hoạn nạn; đồng thời được tham gia các hoạt động văn hóa, thể thao, giải trí, du lịch của công đoàn tổ chức; đoàn viên ưu tú sẽ được ưu tiên xét vào học ở các trường, lớp do công đoàn tổ chức; cùng với đó được công đoàn hướng dẫn, giúp đỡ tìm việc làm, học nghề.
- Được cấp thẻ đoàn viên công đoàn cũng như được hưởng ưu đãi khi sử dụng dịch vụ từ các thiết chế công đoàn, những hình thức liên kết, hợp tác khác của công đoàn.
- Đoàn viên bị mất việc làm, hay được tạm ngừng sinh hoạt công đoàn và tạm dừng đóng đoàn phí công đoàn, tuy nhiên không được vượt quá 12 tháng kể từ khi mất việc làm.
- Được nghỉ sinh hoạt công đoàn trong trường hợp nghỉ hưu, được công đoàn cơ sở làm thủ tục về nghỉ cũng như công đoàn địa phương nơi cư trú giúp đỡ trong trường hợp có khó khăn; được tham gia sinh hoạt các câu lạc bộ hưu trí, ban liên lạc hưu trí được công đoàn hỗ trợ.
Nhiệm vụ của đoàn viên
- Thực hiện tốt nghĩa vụ công dân, sống và làm việc theo đúng Hiến pháp, pháp luật, góp phần xây dựng cũng như bảo vệ Tổ quốc.
- Chấp hành và thực hiện theo đúng Điều lệ Công đoàn Việt Nam, nghị quyết của công đoàn các cấp, tham gia vào các hoạt động và sinh hoạt công đoàn, đóng đoàn phí theo quy định.
- Không ngừng học tập để nâng cao trình độ chính trị, văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ cũng như kỹ năng nghề nghiệp; rèn luyện về phẩm chất giai cấp công nhân.
- Đoàn kết, giúp đỡ đồng nghiệp trong lao động và cuộc sống; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của những người lao động và tổ chức công đoàn; nâng cao cao năng suất, chất lượng và hiệu quả công việc; tham gia vào việc xây dựng cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp phát triển vững mạnh.
- Tuyên truyền, vận động người lao động gia nhập Công đoàn Việt Nam cũng như tham gia xây dựng tổ chức công đoàn vững mạnh.
Thủ tục gia nhập Công đoàn Việt Nam
Thủ tục gia nhập Công đoàn Việt Nam
- Người lao động cần phải có đơn tự nguyện gia nhập Công đoàn Việt Nam.
- Ban chấp hành công đoàn cơ sở, nghiệp đoàn cơ sở sẽ xem xét, quyết định công nhận hay kết nạp đoàn viên công đoàn.
- Nơi chưa có tổ chức công đoàn, những người lao động nộp đơn gia nhập Công đoàn Việt Nam thông qua ban vận động thành lập công đoàn cơ sở theo đúng với quy định tại Điều 14 Điều lệ này, hoặc nộp đơn cho công đoàn cấp trên để được xem xét việc gia nhập vào Công đoàn Việt Nam.
- Đoàn viên đã ra khỏi tổ chức công đoàn, trong trường hợp tiếp tục có nguyện vọng gia nhập Công đoàn Việt Nam thì phải có đơn xin gia nhập lại tổ chức Công đoàn, do công đoàn cấp trên xem xét kết nạp lại.
Thẻ đoàn viên
- Thẻ đoàn viên được hiểu là sự xác nhận tư cách đoàn viên của các tổ chức công đoàn đối với một cá nhân cụ thể.
- Đối tượng là đoàn viên công đoàn sẽ được tổ chức công đoàn phát thẻ đoàn viên với mục đích sử dụng trong những hoạt động công đoàn. Đối tượng có thẻ đoàn viên sẽ được hưởng các quyền và lợi ích theo đúng quy định của các cấp công đoàn.
- Việc quản lý và sử dụng thẻ thực hiện theo đúng quy định của Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn.
Chuyển sinh hoạt công đoàn
Khi thay đổi nơi làm việc, các đoàn viên thông báo với công đoàn cơ sở nơi sinh hoạt hay nghiệp đoàn cơ sở nơi đang sinh hoạt về việc điều chuyển sinh hoạt công đoàn; trình thẻ công đoàn cũng như bày tỏ nguyện vọng sinh hoạt công đoàn với ban chấp hành công đoàn cơ sở hay nghiệp đoàn cơ sở nơi đến, để được tiếp tục sinh hoạt.
Ban chấp hành công đoàn nơi sinh hoạt cũ của các đoàn viên gạch tên và ghi giảm số lượng; khi đó ban chấp hành công đoàn nơi sinh hoạt mới bổ sung tên đồng thời ghi tăng số lượng.
Cán bộ công đoàn
Cán bộ công đoàn chính là người đảm nhiệm những chức danh từ tổ phó công đoàn trở lên qua hình thức bầu cử tại đại hội hay hội nghị công đoàn; được cấp có thẩm quyền chỉ định, tiến hành công nhận, tuyển dụng, bổ nhiệm vào những chức danh cán bộ công đoàn hay được giao nhiệm vụ thường xuyên trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của tổ chức công đoàn.
Cán bộ công đoàn bao gồm cán bộ công đoàn chuyên trách cùng với cán bộ công đoàn không chuyên trách.
- Cán bộ công đoàn chuyên trách chính là người được cấp có thẩm quyền chỉ định, tuyển dụng, bổ nhiệm hay được đại hội, hội nghị công đoàn các cấp bầu ra với mục đích đảm nhiệm công việc thường xuyên trong tổ chức công đoàn.
- Cán bộ công đoàn không chuyên trách chính là người làm việc kiêm nhiệm, bởi đoàn viên tín nhiệm bầu và được cấp có thẩm quyền của công đoàn công nhận hay chỉ định vào các chức danh từ tổ phó công đoàn trở lên.
Nhiệm vụ và quyền hạn của cán bộ công đoàn
Nhiệm vụ
- Liên hệ mật thiết với các đoàn viên và người lao động; lắng nghe ý kiến, kiến nghị của đoàn viên cũng như người lao động để giải quyết hay báo cáo, phản ánh kịp thời đối với người có thẩm quyền xem xét giải quyết.
- Tuyên truyền, vận động các đoàn viên, người lao động thực hiện tốt các nghĩa vụ công dân; chấp hành chủ trương và nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, những nội quy, quy chế của đơn vị; tích cực học tập nâng cao về trình độ chính trị, văn hóa, pháp luật, chuyên môn, nghiệp vụ.
- Nêu gương về các mặt đối với đoàn viên và những người lao động; tích cực bảo vệ chế độ, bảo vệ Đảng và các tổ chức Công đoàn Việt Nam.
- Đại diện cho người lao động đối thoại, thương lượng tập thể theo đúng quy định của pháp luật.
- Phát triển đoàn viên và tiến hành xây dựng tổ chức công đoàn vững mạnh.
- Đấu tranh chống các biểu hiện vi phạm về đường lối, chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước cũng như nghị quyết của công đoàn các cấp.
- Thực hiện các nhiệm vụ khác bởi tổ chức công đoàn phân công.
Quyền hạn
- Là người đại diện theo pháp luật hay theo ủy quyền, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các đoàn viên và người lao động.
- Được thực hiện những quyền của cán bộ công đoàn theo đúng quy định của Đảng, pháp luật Nhà nước và những quy định của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.
- Được bảo đảm điều kiện hoạt động công đoàn ở nơi làm việc theo quy định của pháp luật. Đồng thời, được tổ chức công đoàn bảo vệ, giúp đỡ và hỗ trợ khi gặp khó khăn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
- Được đào tạo, bồi dưỡng và nâng cao nghiệp vụ công tác công đoàn.
- Được hưởng các chế độ, chính sách theo đúng quy định của Đảng, Nhà nước cũng như tổ chức Công đoàn.
- Cán bộ công đoàn không chuyên trách khi có đầy đủ điều kiện theo quy định cũng như có nguyện vọng, được xem xét ưu tiên tuyển dụng để làm cán bộ công đoàn chuyên trách.
Qua bài viết trên, chắc hẳn các bạn đã biết công đoàn là gì? Những quy định có liên quan tới công đoàn. Đừng bỏ lỡ những bài viết tiếp theo của Luật Hùng Sơn nếu muốn biết thêm thông tin về vấn đề này nhé!
