Chủ nghĩa thực dân là gì? Các loại chủ nghĩa thực dân. Chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa thực dân. Cùng Luật Hùng Sơn theo dõi bài viết dưới đây.
Chủ nghĩa thực dân là gì?
Theo wikipedia chủ nghĩa thực dân là chính sách tạo dựng và duy trì hình thức thuộc địa của một người dân ở lãnh thổ này lên một lãnh thổ khác. Mẫu quốc là nước tuyên bố chủ quyền đối với những thuộc địa này và bổ nhiệm toàn quyền cai trị tương tự Thái thú của chế độ phong kiến. Cấu trúc xã hội, chính quyền và kinh tế của lãnh thổ bị quốc gia thực dân áp đặt thay đổi. Thuộc địa là một bộ phận của đế chế do đó chủ nghĩa thực dân có liên hệ gần gũi với chủ nghĩa đế quốc.
Chủ nghĩa thực dân thường dùng để nhắc đến một giai đoạn lịch sử từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 20 khi những người châu Âu tiến hành xây dựng các thuộc địa của mình tại các lục địa khác. Những lý do để thực hiện chính sách thực dân trong thời kỳ này bao gồm:
- Thu lợi về kinh tế.
- Mở rộng uy quyền của mẫu quốc.
- Trốn thoát sự ngược đãi tại mẫu quốc.
- Cải đạo cho người dân bản xứ sang tín ngưỡng của những người thực dân.
Một số người ủng hộ chủ nghĩa thực dân cho rằng họ đang giúp đỡ những dân tộc bản xứ bằng cách “khai hóa văn minh” cho họ bằng Giáo lý Cơ đốc và nền văn minh phương Tây. Tuy nhiên, sự thật về chủ nghĩa thực dân thường là tội ác: sự nô dịch, chiếm đoạt đất đai, tài nguyên hoặc cái chết cho dân bản xứ
Các loại chủ nghĩa thực dân
Chủ nghĩa thực dân thường được phân loại theo một trong năm loại chồng chéo theo mục tiêu và hậu quả cụ thể của thực tiễn đối với lãnh thổ bị chinh phục và các dân tộc bản địa của nó. Đây là chủ nghĩa thực dân định cư; chủ nghĩa thực dân bóc lột; chủ nghĩa thực dân đồn điền; thay thế chủ nghĩa thực dân; và chủ nghĩa thực dân nội bộ.
Người định cư
Hình thức chinh phục thuộc địa phổ biến nhất, chủ nghĩa thực dân định cư mô tả sự di cư của các nhóm lớn người từ quốc gia này sang quốc gia khác để xây dựng các khu định cư lâu dài, tự túc. Còn lại những chủ thể hợp pháp của quốc gia bản địa của họ, thực dân khai thác tài nguyên thiên nhiên và cố gắng xua đuổi người dân bản địa hoặc buộc họ hòa nhập một cách hòa bình vào cuộc sống thuộc địa. Thường được hỗ trợ bởi các chính phủ giàu có của đế quốc, các khu định cư do chủ nghĩa thực dân định cư tạo ra có xu hướng kéo dài vô thời hạn, ngoại trừ một số trường hợp hiếm hoi là toàn bộ dân số giảm do đói kém hoặc bệnh tật.
Sự di cư ồ ạt của những người định cư Hà Lan, Đức và Pháp – người Afrikan– tới Nam Phi và thuộc địa của Anh ở Mỹ là những ví dụ điển hình về chủ nghĩa thực dân định cư. Năm 1652, công ty Đông Ấn Hà Lan thành lập một tiền đồn ở Nam Phi gần Mũi Hảo vọng. Những người Hà Lan định cư ban đầu này sớm được gia nhập bởi những người theo đạo Tin lành Pháp, lính đánh thuê Đức và những người châu Âu khác. Mặc dù có liên quan đến sự tàn bạo áp bức của chế độ phân biệt chủng tộc da trắng, hàng triệu người Afrikan vẫn là sự hiện diện quan trọng trong một Nam Phi đa sắc tộc sau bốn thế kỷ.
Quá trình thuộc địa hóa châu Mỹ có hệ thống bắt đầu vào năm 1492, khi nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Christopher Columbus, đi thuyền đến Viễn Đông vô tình hạ cánh xuống Bahamas, tuyên bố rằng ông đã khám phá ra “Thế giới mới”. Trong các cuộc thám hiểm Tây Ban Nha sau đó, những nỗ lực lặp đi lặp lại đã được thực hiện nhằm tiêu diệt hoặc bắt giữ dân bản địa làm nô lệ. Thuộc địa vĩnh viễn đầu tiên của Anh tại khu vực ngày nay là Hoa Kỳ, Jametowns, Virginia, được thành lập vào năm 1607. Đến những năm 1680, lời hứa về tự do tôn giáo và đất canh tác rẻ đã đưa thực dân Anh, Đức và Thụy Sĩ đến New England.
Những người định cư đầu tiên ở châu Âu xa lánh người bản địa, coi họ là những kẻ man rợ đe dọa không có khả năng hòa nhập vào xã hội thuộc địa. Khi nhiều cường quốc thuộc địa châu Âu đến, việc tránh né hoàn toàn trở nên khuất phục và nô dịch dân bản địa. Người Mỹ bản địa cũng dễ bị mắc các bệnh mới, như bệnh đậu mùa, do người châu Âu mang đến. Theo một số ước tính, có tới 90% dân số người Mỹ bản địa đã thiệt mạng vì bệnh tật trong thời kỳ đầu thuộc địa.
Khai thác
Chủ nghĩa thực dân bóc lột mô tả việc sử dụng vũ lực để kiểm soát một quốc gia khác nhằm mục đích bóc lột dân số như sức lao động và tài nguyên thiên nhiên của quốc gia đó làm nguyên liệu thô. Khi thực hiện chủ nghĩa thực dân bóc lột, thế lực thực dân chỉ tìm cách gia tăng sự giàu có của mình bằng cách sử dụng người bản xứ làm lao động giá rẻ. Trái ngược với chủ nghĩa thực dân định cư, chủ nghĩa thực dân bóc lột đòi hỏi ít người dân di cư hơn, vì người bản địa có thể được phép ở tại chỗ – đặc biệt nếu họ bị bắt làm nô lệ để phục vụ quê hương.
Trong lịch sử, các quốc gia định cư thông qua chủ nghĩa thực dân định cư, chẳng hạn như Hoa Kỳ, đã trải qua kết quả hậu thuộc địa tốt hơn nhiều so với những quốc gia từng trải qua chủ nghĩa thực dân bóc lột, chẳng hạn như Congo.
Có khả năng là một trong những quốc gia giàu có nhất trên thế giới, những năm tháng bị chủ nghĩa thực dân bóc lột đã biến Congo trở thành một trong những quốc gia nghèo nhất và kém ổn định nhất. Vào những năm 1870, vua Leopold 2 khét tiếng của Bỉ đã ra lệnh chiếm đóng Congo. Các tác động đã và tiếp tục tàn phá. Trong khi Bỉ, và cá nhân Leopold, nhận ra một khối tài sản khổng lồ từ việc khai thác ngà voi và cao su của đất nước, thì hàng triệu người dân bản địa Congo đã chết đói, chết vì bệnh tật hoặc bị hành quyết vì không đạt chỉ tiêu công việc. Mặc dù giành được độc lập từ Bỉ vào năm 1960, Congo phần lớn vẫn nghèo đói và bị tàn phá bởi các cuộc chiến tranh sắc tộc nội bộ đẫm máu.
Đồn điền
Chủ nghĩa thực dân đồn điền là một phương pháp thuộc địa ban đầu, trong đó những người định cư tiến hành sản xuất hàng loạt một loại cây trồng, chẳng hạn như bông, thuốc lá, cà phê hoặc đường. Trong nhiều trường hợp, mục đích cơ bản của các thuộc địa đồn điền là áp đặt văn hóa và tôn giáo phương Tây lên các dân tộc bản địa gần đó, như ở các thuộc địa ban đầu của Mỹ ở Bờ Đông như thuộc địa đã mất của Roanoke. Được thành lập vào năm 1620, đồn điền thuộc địa Plymouth ở khu vực ngày nay là Massachusetts từng là nơi trú ẩn cho những người bất đồng tôn giáo ở Anh được gọi là Thanh giáo. Các thuộc địa đồn điền ở Bắc Mỹ sau này, chẳng hạn như thuộc địa vịnh Massachusetts và thuộc địa Connecticut Hà Lan, mang tính kinh doanh cởi mở hơn, vì những người ủng hộ ở châu Âu của họ yêu cầu lợi nhuận tốt hơn từ các khoản đầu tư của họ.
Một ví dụ về một thuộc địa đồn điền thành công, Jamestown, Virginia, thuộc địa vĩnh viễn đầu tiên của Anh ở Bắc Mỹ, đã vận chuyển hơn 20 nghìn tấn thuốc lá mỗi năm về Anh vào cuối thế kỷ 17. Các thuộc địa Nam Carolina và Georgia được hưởng thành công tài chính tương tự từ việc sản xuất bông.
Đại diện
Trong chủ nghĩa thực dân thay thế, một thế lực nước ngoài khuyến khích và hỗ trợ, công khai hoặc bí mật, việc định cư của một nhóm không phải bản địa trên lãnh thổ do dân bản địa chiếm đóng. Hỗ trợ cho các dự án thay thế chủ nghĩa thực dân có thể dưới bất kỳ hình thức kết hợp nào của ngoại giao, viện trợ tài chính, vật liệu nhân đạo hoặc vũ khí.
Nhiều nhà nhân chủng học coi khu định cư do thái theo chủ nghĩa Zionist bên trong nhà nước hồi giáo Trung Đông Palestin là một ví dụ về chủ nghĩa thực dân thay thế vì nó được thành lập với sự thúc giục và hỗ trợ của Đế quốc Anh cầm quyền. Việc thuộc địa hóa là yếu tố then chốt trong các cuộc đàm phán dẫn đến tuyên bố Balfour năm 1917, tạo điều kiện thuận lợi và hợp pháp hóa cho việc giải quyết chế độ Zionist vẫn còn gây tranh cãi ở Palestine.
Nội bộ
Chủ nghĩa thực dân nội địa mô tả sự áp bức hoặc bóc lột của một nhóm chủng tộc hoặc sắc tộc bởi một nhóm chủng tộc hoặc dân tộc khác trong cùng một quốc gia. Trái ngược với các kiểu chủ nghĩa thực dân truyền thống, nguồn gốc của sự bóc lột trong chủ nghĩa thực dân nội địa đến từ bên trong quận hơn là từ một thế lực nước ngoài.
Thuật ngữ chủ nghĩa thực dân nội bộ thường được sử dụng để giải thích sự đối xử phân biệt đối xử của người Mexico ở Hoa Kỳ sau chiến tranh Mexico-Mỹ 1846-1848. Hậu quả của chiến tranh, nhiều người Mexico từng sống ở khu vực ngày nay là Tây Nam Hoa Kỳ đã trở thành đối tượng của chính phủ Hoa Kỳ, nhưng không có các quyền và tự do liên quan đến quốc tịch Hoa Kỳ. Xem những người này đã bị Hoa Kỳ “đô hộ” một cách hiệu quả, nhiều học giả và nhà sử học sử dụng thuật ngữ chủ nghĩa thực dân nội địa để mô tả sự đối xử bất bình đẳng về kinh tế và xã hội của các dân tộc Chicanx ở Hoa Kỳ thông qua một hệ thống phụ thuộc trên thế giới.
Chủ nghĩa đế quốc và Chủ nghĩa thực dân
Trong khi hai thuật ngữ thường được sử dụng thay thế cho nhau, chủ nghĩa thực dân và chủ nghĩa đế quốc có ý nghĩa hơi khác nhau. Trong khi chủ nghĩa thực dân là hành động thống trị vật chất của một quốc gia khác, thì chủ nghĩa đế quốc là hệ tư tưởng chính trị thúc đẩy hành động đó. Nói cách khác, chủ nghĩa thực dân có thể được coi là công cụ của chủ nghĩa đế quốc.
Chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa thực dân đều bao hàm sự đàn áp của quốc gia này bởi quốc gia khác. Tương tự, thông qua cả chủ nghĩa thực dân và chủ nghĩa đế quốc, các nước xâm lược tìm kiếm lợi nhuận về kinh tế và tạo ra lợi thế quân sự chiến lược trong khu vực. Tuy nhiên, không giống như chủ nghĩa thực dân, luôn liên quan đến việc thiết lập trực tiếp các khu định cư vật chất ở một quốc gia khác, chủ nghĩa đế quốc đề cập đến sự thống trị trực tiếp hoặc gián tiếp về chính trị và tiền tệ của một quốc gia khác, dù có hoặc không cần sự hiện diện vật chất.
Các nước thực hiện chủ nghĩa thực dân làm như vậy chủ yếu để thu lợi về kinh tế từ việc khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên và con người quý giá của nước bị đô hộ. Ngược lại, các quốc gia theo đuổi chủ nghĩa đế quốc với hy vọng tạo ra các đế quốc rộng lớn bằng cách mở rộng sự thống trị về chính trị, kinh tế và quân sự của họ trên toàn bộ các khu vực, nếu không phải là toàn bộ lục địa.
Một vài ví dụ về các quốc gia thường được coi là đã bị ảnh hưởng bởi chủ nghĩa thực dân trong lịch sử của họ bao gồm Mỹ, Úc, New Zealand, Algeria và Brazil — những quốc gia bị kiểm soát bởi một số lượng lớn người định cư từ các cường quốc châu Âu. Các ví dụ điển hình của chủ nghĩa đế quốc, trong đó sự kiểm soát của nước ngoài được thiết lập mà không có bất kỳ giải pháp nào đáng kể, bao gồm sự thống trị của châu Âu đối với hầu hết các quốc gia châu Phi vào cuối những năm 1800 và sự thống trị của Philipin và Puerto Rico bởi Hoa Kỳ.
Trên đây là toàn bộ thông tin của công ty Luật Hùng Sơn về “Phong sát là gì? Phong sát gồm những hoạt động gì?” Nếu quý khách hàng còn bất kỳ thắc mắc gì cần được giải đáp, xin vui lòng liên hệ với chúng tôi thông qua Hotline 0964 509 555 hoặc đặt lịch ở văn phòng để được các chuyên viên tư vấn trả lời một cách nhanh gọn và chính xác nhất. Cảm ơn quý khách đã theo dõi bài viết. Trân trọng
- Tìm hiểu biên kịch là gì? - 08/06/2023
- Thủ tục thành lập công ty kinh doanh rượu như thế nào? - 07/06/2023
- Mẫu biên bản quyết toán hợp đồng mới nhất - 06/06/2023
