Nguyên nhân xảy ra tranh chấp đất đai là gì?

Thực trạng giải quyết tranh chấp đất đai, thực trạng tranh chấp đất đai hiện nay, nguyên nhân tranh chấp đất đai, nguyên nhân dẫn đến tranh chấp đất đai, thực trạng đất đai hiện nay, thực trạng giải quyết tranh chấp đất đai hiện nay, thực trạng giải quyết tranh chấp về thừa kế quyền sử dụng đất. Tranh chấp đất đai tại Việt Nam hiện nay không ngừng gia tăng, ngày càng phức tạp và khó giải quyết. Vậy tranh chấp đất đai là gì?

Nguyên nhân xảy ra tranh chấp đất đai hiện nay diễn ra cụ thể như thế nào? Để bạn có cái nhìn tổng quát về vấn đề trên cũng như nhìn nhận rõ ràng về tình hình giải quyết hiện nay, Luật Hùng Sơn sẽ cung cấp một số thông tin liên quan qua bài viết sau đây. Hãy chú ý theo dõi nhé.

Thế nào là tranh chấp đất đai?

Tranh chấp đất đai có thể hiểu là biểu hiện của sự mâu thuẫn, bất đồng quan điểm trong việc quản lý hay chiếm quyền sở hữu, quyền sở hữu đối với đất đai. Những mâu thuẫn này có thể phát sinh trực tiếp hoặc gián tiếp trong lĩnh vực quản lý và sử dụng đất đai.

Ngoài ra, hiểu theo nghĩa hẹp hơn, tranh chấp đất đai chính là sự tranh chấp phát sinh giữa các chủ thể tham gia vào quan hệ pháp luật đất đai về quyền và nghĩa vụ trong quá trình quản lý và sử dụng đất đai.

Trên thực tế, tranh chấp đất đai thường gặp ở dạng tranh chấp mà mỗi bên trong quan hệ này đều cho rằng mình có quyền đối với mảnh đất đó, có quyền sử dụng đối với mảnh đất đó. Vì mỗi bên đều cho rằng mình có quyền lợi và lợi ích hợp pháp đối với đất đai nên vấn đề giải quyết đòi hỏi cần phải có những biện pháp hợp lý và mạnh mẽ hơn.

Các loại tranh chấp đất đai phổ biến

Hiện nay, có 3 loại tranh chấp đất đai phổ biến thường gặp:

• Tranh chấp về quyền sử dụng đất;
• Tranh chấp về quyền, nghĩa vụ phát sinh trong quá trình sử dụng đất;
• Tranh chấp về mục đích sử dụng đất.

Thực trạng tranh chấp đất đai hiện nay

Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng nơi diễn ra tranh chấp đất đai cao nhất cả nước

Tính theo Báo cáo thống kê từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, khiếu nại về đất đai đã chiếm tỷ lệ hơn 70% với tỷ lệ khiếu nại dẫn đầu thuộc về hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng.

Trong số 70% đơn khiếu nại chủ yếu là đơn có nội dung liên quan đến việc áp dụng chính sách pháp luật đất đai trước năm 2013 như sau:

• Khiếu nại có liên quan đến thu hồi đất chiếm khoảng 26%;
• Khiếu nại có liên quan đến giá bồi thường chiếm khoảng 21%;
• Khiếu nại có liên quan đến cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chiếm khoảng 22%;
• Khiếu nại có liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính, cho thuê đất… chiếm khoảng 01%;
• Đơn tranh chấp đất đai chiếm khoảng 12% (đa số tranh chấp giữa cá nhân với cá nhân);
• Đơn đòi lại đất cũ chiếm khoảng 7%;
• Đơn tố cáo sai phạm về đất đai chiếm khoảng 11%.

Thực trạng tranh chấp đất đai hiện nay tại Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng được thống kê số liệu đơn khiếu nại cụ thể như sau:

• TP. Hà Nội : 2.072 đơn;
• TP. Hồ Chí Minh : 1.125 đơn;
• TP. Đà Nẵng :132 đơn.

Tây Nguyên và Tây Nam Bộ có xu hướng gia tăng

Tại khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ, tranh chấp đất đai diễn ra ở hầu hết các địa phương. Tranh chấp đất đai chiếm từ 55 cho đến 60%, nhiều tỉnh Tây Nguyên và Tây Nam Bộ chiếm từ 70 cho đến 80% đối với các tranh chấp dân sự phát sinh. Dưới đây là một số bảng số liệu thống kê giúp bạn hiểu hơn về mức độ cũng như xu hướng của các tranh chấp tại tỉnh Sóc Trăng, tỉnh Đắk Lắk:

• Tại tỉnh Sóc Trăng:

• Tại tỉnh Đắk Lắk:

Nguyên nhân gây ra tình trạng tranh chấp đất đai hiện nay

Cơ chế quản lý đất đai chưa chặt chẽ

Công tác quản lý đất đai hiện nay, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM đang đứng trước khá nhiều thách thức cần phải vượt qua. Sự thiếu đồng bộ trong các chính sách pháp luật cũng làm cho công tác quản lý gặp nhiều khó khăn trên thực tế.

Chưa có hệ thống quản lý điện tử cũng khiến cho vấn đề giải quyết thủ tục còn phức tạp, bộ máy giải quyết cồng kềnh, tốn thời gian cho cán bộ giải quyết và cả những cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp có liên quan đến tranh chấp.

Cán bộ, nhân viên quản lý đất đai năng lực còn yếu kém

Với mức độ tranh chấp đất đai diễn ra ngày càng phổ biến, căng thẳng và phức tạp, có xu hướng tăng lên mạnh mẽ đòi hỏi phải có đội ngũ cán bộ, nhân viên quản lý chuyên môn cao mới có thể đáp ứng kịp thời nhu cầu giải quyết tranh chấp.

Tuy nhiên, việc này lại khá khó khăn khi áp dụng trên thực tế bởi cán bộ, nhân viên quản lý vẫn còn yếu kém về năng lực cũng như trình độ chuyên môn, giải quyết không nhanh chóng, không thể đưa ra giải pháp xử lý hợp lý nhất khiến cho mâu thuẫn tranh chấp đôi khi càng được đẩy lên cao trào.

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo còn nhiều bất cập

Chỉ đạo tốt, lãnh đạo tốt với đường lối phù hợp, đúng đắn, nắm bắt kịp thời sự phát triển và thay đổi từng ngày của xã hội mới có thể giúp cán bộ, nhân viên thực hiện đúng tinh thần chỉ đạo. Tuy nhiên, vấn đề chỉ đạo và lãnh đạo tại một số địa phương vẫn còn gặp khá nhiều bất cập do ảnh hưởng từ khá nhiều yếu tố khách quan, chủ quan khác nhau.

Chỉ đạo và lãnh đạo cấp dưới thực hiện không mạnh mẽ, quyết liệt hay chỉ đưa ra nhằm khắc phục tạm thời sự mâu thuẫn mà không dự đoán lâu dài xu hướng của việc tranh chấp cũng làm cho tranh chấp đất đai ngày càng phức tạp, giải quyết gặp nhiều vấn đề khó khăn.

Các lối chính sách, pháp luật về đất đai chưa được đồng bộ

Văn bản này chỉ đạo thực hiện vấn đề đó theo một hướng, một văn bản khác có liên quan lại chỉ đạo, hướng dẫn giải quyết theo một quy trình khác. Lúc này, sự mâu thuẫn trong từng văn bản, hay đường lối chính sách trước hết là gây sự bối rối cho cán bộ giải quyết. Tiếp theo, từ sự thiếu đồng bộ có thể dẫn đến sự hiểu sai khá trầm trọng, từ đó giải quyết không thỏa đáng vấn đề của chủ thể trong quan hệ tranh chấp có yêu cầu.

Các văn bản pháp luật chưa được phổ cập rộng rãi tới người dân

Một xã hội phát triển là khi công dân có ý thức pháp luật tốt, tuân theo quy định và làm theo những gì pháp luật không cấm. Tuy nhiên, không hiểu biết pháp luật, cụ thể là quy định pháp luật về đất đai rất dễ khiến người dân lầm tưởng về quyền lợi, lợi ích của mình đối với quyền sử dụng đất. Từ đó, họ vướng vào tranh chấp đất đai dù thực tế vấn đề đó có thể giải quyết đơn giản chỉ bằng sự hiểu biết pháp luật, hiểu về quyền cũng như nghĩa vụ của mình.

Một số nguyên nhân khách quan khác

Một nguyên nhân khiến cho mâu thuẫn giữa các bên trong tranh chấp được đẩy lên cao trào chính là sự tăng lên về giá trị của quyền sử dụng đất. Khi xét thấy lợi ích của chính mình ngày càng bị đe dọa nếu không quyết liệt giành lấy, họ càng khiến cho cuộc tranh chấp trở nên gay gắt, miễn có được một tỷ lệ thuộc về thì họ càng quyết đi đến cùng để đem lợi ích về.

Ngoài ra, xảy ra xung đột giữa các cá nhân trong thực trạng tranh chấp đất đai hiện nay cũng là một vấn đề đáng báo động. Nếu như không thể đem lợi ích về phía mình, họ càng có xu hướng dùng bạo lực để giải quyết vấn đề, lúc này ảnh hưởng không chỉ là mối quan hệ giữa các bên, mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng.

Giải pháp khắc phục

• Cơ quan quản lý phải nâng cao năng lực quản lý để đảm bảo áp dụng hợp lý, kịp thời, phù hợp các biện pháp khi có tranh chấp xảy ra.
• Các hồ sơ đất đai phải được cập nhật liên tục, đầy đủ thông tin, chính xác nhằm đảm bảo giải quyết triệt để các vấn đề tranh chấp mà người dân đang gặp phải. Đồng thời cũng giúp công tác rà soát thông tin diễn ra nhanh chóng, bộ máy giải quyết giảm nhẹ gánh nặng, giải quyết hiệu quả hơn.
• Cung cấp các văn bản hướng dẫn kịp thời tránh những vi phạm không đáng có. Nếu người dân có một sự hiểu biết nhất định về pháp luật thì các tranh chấp không đáng kể khó có thể xảy ra, tình hình tranh chấp trên cả nước giảm đi đáng kể.
• Xử lý nghiêm chỉnh những cán bộ, lãnh đạo, nhân viên quản lý đất đai đã để ra sai phạm nghiêm trọng trong khi giải quyết vấn đề đất đai, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

Trên đây là một số thông tin về thực trạng tranh chấp đất đai hiện nay, nguyên nhân tồn tại cũng như một số biện pháp khắc phục. Ngoài ra, nếu như bạn có vướng mắc về vấn đề pháp lý nào khác, hãy liên hệ ngay với Luật Hùng Sơn để nhận được sự hỗ trợ tư vấn chi tiết và cụ thể.