Chứng khoán là gì, có những loại chứng khoán nào?

Chứng khoán là gì? Có những loại chứng khoán nào? Có nên đầu tư vào thị trường chứng khoán hay không đây là câu hỏi của khá nhiều các nhà đầu tư. Luật Hùng Sơn xin giới thiệu qua bài viết sau đây:

Chứng khoán là gì?

Căn cứ theo Điều 4 Luật Chứng khoán năm 2019 quy định thì chứng khoán là một tài sản theo đó bao gồm các loại cụ thể sau đây:

• Cổ phiếu, trái phiếu hoặc chứng chỉ quỹ;
• Chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần hoặc chứng chỉ lưu ký;
• Chứng khoán phái sinh;
• Các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định chi tiết.

Căn cứ theo Điều 4 nêu trên thì các loại tài sản là chứng khoán được quy định như sau:

• Cổ phiếu được coi là loại chứng khoán xác nhận về quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức thực hiện phát hành.
• Trái phiếu là một loại chứng khoán để xác nhận về quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức thực hiện phát hành.
• Chứng chỉ quỹ là loại chứng khoán xác nhận về quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn góp của quỹ đầu tư chứng khoán.
• Chứng quyền là mộtc loại chứng khoán được phát hành cùng với việc phát các hành trái phiếu hoặc các cổ phiếu ưu đãi, cho phép người sở hữu chứng quyền được quyền mua một số loại cổ phiếu phổ thông nhất định theo một mức giá đã được xác định trước trong khoảng thời gian xác định.
• Chứng quyền có bảo đảm là loại chứng khoán có tài sản bảo đảm do các công ty chứng khoán thực hiện phát hành, cho phép người sở hữu được quyền mua (chứng quyền mua) hoặc được quyền bán (chứng quyền bán) chứng khoán cơ sở với tổ chức phát hành chứng quyền có bảo đảm đó theo một dmức giá đã được xác định cụ thể trước, tại một thời điểm hoặc trước một thời điểm đã được ấn định hoặc đã nhận được khoản tiền chênh lệch giữa giá để thực hiện và giá chứng khoán cơ sở tại thời điểm thực hiện.
• Quyền thực hiện mua cổ phần là loại chứng khoán do công ty cổ phần đã phát hành nhằm mang lại cho các cổ đông hiện hữu quyền được mua cổ phần mới theo điều kiện đã được xác định.
• Chứng chỉ lưu ký là một loại chứng khoán đã được phát hành trên các cơ sở chứng khoán của tổ chức được thành lập và hoạt động một hợp pháp tại Việt Nam.
• Chứng khoán phái sinh sẽ là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm các hợp đồng về quyền chọn, hợp đồng về tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận về quyền và nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng về tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong một khoảng thời gian hoặc vào ngày đã được xác định trong tương lai.

Chứng khoán trong tiếng anh là gì?

• Chứng khoán được dịch sang tiếng anh là: securities

Các loại chứng khoán

Chứng khoán vốn

Chứng khoán vốn là một loại chứng khoán do công ty cổ phần thực hiện phát hành, xác nhận về quyền sở hữu một phần thu nhập và tài sản của công ty. Theo đó người sở hữu chứng khoán vốn cũng có nghĩa là người sở hữu trong công ty, họ có quyền được hưởng những lợi ích từ các hoạt động kinh doanh công ty mang lại.

Chứng khoán vốn bao gồm các loại sau:

Thứ nhất, cổ phiếu thường

Cổ phiếu thường (hay còn gọi cổ phiếu phổ thông) là loại chứng khoán đại diện cho quyền sở hữu của các cổ đông trong công ty cổ phần. Loại cổ phiếu này sẽ được mua bán, trao đổi nhiều nhất và sẽ lưu hành rộng rãi trên thị trường chứng khoán. Cổ đông thường trong công ty cổ phần sẽ có những quyền lợi chủ yếu sau:

•         Được quyền tham gia bỏ phiếu và tham gia ứng cử vào Hội đồng quản trị công ty.
•         Được quyền tham gia vào quyết định đối với tài sản hoặc những vấn đề quan trọng của công ty.
•         Được quyền chuyển nhượng và quyền sở hữu cổ phần của mình.
•         Đặc biệt, cổ đông sẽ được phân chia lợi nhuận từ kết quả của hoạt động kinh doanh của công ty thông qua cổ tức. Cổ tức chính là phần lợi nhuận mà sau thuế dành cho các cổ đông công ty, nó được trả bằng tiền hoặc được trả bằng cổ phiếu.

Thứ ba, cổ phiếu ưu đãi

Cổ phiếu ưu đãi là một loại của chứng khoán về mặt tài chính sẽ chứng nhận cho cổ đông ưu tiên so với cổ đông thường, nhưng về quyền hạn đối với công ty thì sẽ bị hạn chế.

Khi công ty bị phá sản thì cổ đông ưu đãi sẽ được ưu tiên trả nợ trước so với cổ đông thường khi thanh lý tài sản. Tuy nhiên những cổ đông ưu đãi này không được tham gia bầu cử hoặc ứng cử trong Hội đồng quản trị của công ty.

Thứ tư, cổ phiếu ưu đãi biểu quyết

Cổ phiếu này sẽ có số phiếu thực hiện biểu quyết nhiều hơn so với cổ phiếu thường. Số phiếu biểu quyết của một cổ phiếu sẽ được quy định bởi điều lệ của công ty. Thông thường thì chỉ có các tổ chức được Chính phủ được ủy quyền và các cổ đông sáng lập trong công ty mới được sở hữu cổ phần ưu đãi biểu quyết. Tuy nhiên, số cổ phiếu ưu đãi biểu quyết của cổ đông sáng lập sẽ chỉ có hiệu lực trong thời gian 3 năm, sau thời hạn này thì sẽ thực hiện chuyển thành cổ phần phổ thông.

Thứ năm, cổ phiếu ưu đãi cổ tức

Nếu sở hữu các cổ phiếu trên thì bạn sẽ được trả cổ tức cao hơn so với mức cổ tức của cổ phiếu thường. Phần cổ tức sẽ bao gồm cổ tức cố định và cổ tức thông thường thưởng, phần cổ tức cố định cũng không phụ thuộc vào kết quả hoạt động kinh doanh của công ty. Tuy nhiên, người sở hữu cổ phiếu ưu đãi cổ tức sẽ không có quyền thực hiện biểu quyết hay đề cử người vào Hội đồng quản trị của công ty.

Thứ sáu, cổ phiếu ưu đãi hoàn lại

Công ty sẽ hoàn lại vốn góp vào bất kỳ thời điểm nào một khi có yêu cầu của người sở hữu cổ phiếu này hay theo điều kiện ghi trên cổ phiếu. Cổ đông có cổ phiếu ưu đãi hoàn lại cũng có các quyền như cổ đông phổ thông nhưng sẽ không được biểu quyết, dự họp hay đề cử người vào Hội đồng quản trị.

Thứ bảy, chứng chỉ quỹ

Chứng chỉ quỹ là một loại chứng khoán xác nhận về quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với phần vốn góp của quỹ đại chúng.

Quỹ đại chúng là một quỹ đầu tư chứng khoán sẽ được hình thành từ khoản vốn góp của các nhà đầu tư với mục đích đa dạng hóa đầu tư và phân tán rủi ro. Như vậy để có thể thành lập quỹ, công ty quản lý quỹ sẽ phát hành các chứng chỉ quỹ. Khi nhà đầu tư sẽ mua chứng chỉ quỹ có nghĩa là đã thực hiện góp vốn của mình vào quỹ chung đó.

Chứng khoán nợ

Chứng khoán nợ là một sản phẩm chứng nhận mối quan hệ giữa người sở hữu là chủ nợ với công ty phát hành. Hiện nay, chứng khoán nợ được thể hiện ở các dạng sau đây:

• Trái phiếu;
• Giấy tờ về chứng khoán dạng nợ;
• Công cụ tài chính phát sinh;
• Công cụ thị trường tiền.

Chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh được hiểu là là một trong những công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng mà trong đó giá trị của chứng khoán phái sinh phụ thuộc vào một hay nhiều loại tài sản của cơ sở.

Cụ thể về hợp đồng để xác nhận quyền và nghĩa vụ của các bên đối với việc thực hiện thanh toán tiền và chuyển giao số lượng tài sản cơ sở vào thời điểm xác định thực hiện trong tương lai với các mức giá nhất định được thỏa thuận trước. Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh cũng sẽ được quy định là chứng khoán, các chỉ số của chứng khoán hoặc các tài sản khác (như thực phẩm, nông sản hay kim loại,…)

Bằng cơ chế hoạt động linh hoạt, chứng khoán phái sinh được triển khai đa dạng dưới các loại sau đây bao gồm:

• Hợp đồng Kỳ hạn (HĐKH): đây là thỏa thuận pháp lý giữa hai bên khi tham gia về việc mua và bán một loại tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá đã được xác định trước tại ngày thực hiện giao dịch.
• Hợp đồng Tương lai (HĐTL): đây là một dạng hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa hoặc được niêm yết và giao dịch tại thị trường tập trung (hay Sở Giao dịch chứng khoán)
• Hợp đồng Quyền chọn (HĐQC): đây là thỏa thuận pháp lý trong đó một bên sẽ có quyền yêu cầu thực hiện và bên kia sẽ có các nghĩa vụ phải mua hoặc sẽ bán một lượng tài sản cơ sở theo mức giá đã được xác định trước tại hợp đồng trong một khoảng thời gian nhất định hoặc tại một thời điểm nhất định trong tương lai.
• Hợp đồng Hoán đổi (HDHĐ): đây là một dạng thỏa thuận pháp lý trong đó có hai bên thực hiện cam kết hoán đổi dòng tiền của một công cụ về tài chính của một bên với dòng tiền của công cụ tài chính của bên còn lại trong một khoảng thời gian cụ thể nhất định.

Đầu tư chứng khoán cần chuẩn bị những gì?

Để có thể đầu tư chứng khoán cần chuẩn bị một số hành trang sau đây:

Thứ nhất, tài khoản chứng khoán

Để bắt đầu có thể thực hiện tham gia vào thị trường chứng khoán, nhà đầu tư sẽ cần phải có một tài khoản để có thể thực hiện giao dịch.

Công nghệ hiện nay ngày một phát triển, nhà đầu tư sẽ không cần phải đến tận công ty để có thể mở tài khoản. Việc phát triển mở tài khoản chứng khoán trực tuyến (eKYC) có thể sẽ giúp cho việc đi lại của bạn đỡ tốn về thời gian. 

Bạn có thể vào trang web công ty chứng khoán và chọn vào “Mở tài khoản trực tuyến”, cung cấp các thông tin cá nhân và hoàn thành hết các bước thì nhà đầu tư có thể có được một tài khoản cá nhân để thực hiện giao dịch bất cứ lúc nào.

Thứ hai, vốn đầu tư

Khi bắt đầu vào hoạt động đầu tư, nhà đầu tư cần xác định rõ về số vốn để thực hiện đầu tư. Khả năng chịu lỗ trong khoảng là bao nhiêu và nguồn vốn bổ sung khi cần.

Hiện nay, vốn đầu tư không có bất cứ yêu cầu nào về tối thiểu để thực hiện, điều đó sẽ phụ thuộc vào tài sản của từng nhà đầu tư khi tham gia vào thị trường chứng khoán.

Thứ ba, thiết bị để giao dịch

Việc đầu tư, đặt lệnh hay nghiên cứu các thông tin hiện nay đa phần đều sử dụng trực tuyến, vì vậy nhà đầu tư cần phải có một thiết bị thích hợp để đáp ứng.

Ngoài ra thì nhà đầu tư có thể lưu trữ những thông tin về giao dịch, lịch sử cũng như theo dõi biến động tài sản, lãi/lỗ khi thực hiện trên thị trường. 

Hiện nay, trên thị trường đều đã có các phần mềm và các trang web giúp nhà đầu tư có thể tiện hơn trong việc thực hiện các giao dịch, tra cứu thông tin cũng như lịch sử giao dịch.

Thứ ba, kiến thức cơ bản để đầu tư

Nhà đầu tư sẽ cần trang bị đầy đủ những kiến thức cơ bản như: các quy định giao dịch, cách đọc bảng giá chứng khoán, các thuật ngữ chứng khoán hay các nguyên tắc hoạt động cũng như các cách thức để đầu tư hiệu quả hơn.

Thứ tư, nguồn thông tin

Thông tin về thị trường chứng khoán là nguồn lực quan trọng trong quá trình đầu tư. Nhà đầu tư sẽ cần tìm ra cho mình một nguồn thông tin phù hợp và có độ chính xác cao để từ đó đưa ra được các quyết định hợp lý.

Thứ năm, chiến lược đầu tư

Nhà đầu tư cần lập một kế hoạch cụ thể để có thể hạn chế được những rủi ro và có tối đa hóa về lợi nhuận. Chiến lược càng chi tiết thì khả năng để đối phó với thị trường càng tốt.

Một số chiến lược sẽ cần phải lập ra khi bắt đầu tham gia thị trường: Kế hoạch về sử dụng nguồn vốn, nguyên tắc để cắt lỗ, kế hoạch về chốt lời, bổ sung vào nguồn vốn đầu tư….

Việc lựa chọn các phương thức đầu tư sẽ phụ thuộc vào sở thích của từng nhà đầu tư. Điều quan trọng nhất là nhà đầu tư cần phải tuân thủ theo các nguyên tắc và các chiến lược mà mình đã đặt ra, hạn chế thực hiện những giao dịch theo cảm tính. Từ đó, nhà đầu tư có thể nhận được hiệu quả từ việc đầu tư của mình cũng như hạn chế  được rủi ro nhất có thể.

Hy vọng qua bài viết trên sẽ mang đến những thông tin hữu ích cho các về Chứng khoán là gì, có những loại chứng khoán nào? Hãy liên hệ ngay đến số Hotline: 1900 6518 của Luật Hùng Sơn để được giải đáp những vướng mắc, khó khăn khi bạn đang gặp phải.