‘Biết chồng là nhân viên của cơ quan nhà nước có mức lương là 8 triệu đồng/tháng và không có nguồn thu nhập khác nhưng người vợ vẫn nhận của chồng số tiền 10 tỷ đồng để góp vốn vào doanh nghiệp mà không hỏi rõ về nguồn tiền thì vợ đã vi phạm tội rửa tiền’.
Tòa án nhân dân tối cao vừa công bố Nghị quyết số 03/2019 của Hội đồng thẩm phán hướng dẫn áp dụng Điều 324 của Bộ luật Hình sự về tội “Rửa tiền”.
Theo Nghị quyết 03/2019, khái niệm “tiền” bao gồm Việt Nam đồng, ngoại tệ, có thể là tiền mặt hoặc tiền trong tài khoản. “Tài sản” bao gồm vật, giấy tờ có giá, các quyền tài sản theo quy định của Bộ luật Dân sự, có thể tồn tại dưới hình thức vật chất hoặc phi vật chất, động sản hoặc bất động sản, hữu hình vô hình, các chứng từ hoặc công cụ pháp lý chứng minh quyền sở hữu hoặc lợi ích đối với tài sản đó.
Tiền, tài sản do phạm tội mà có là tiền, tài sản có được từ hành vi phạm tội.
Nghị quyết 03/2019 cũng nêu rõ việc xác định hành vi phạm tội được căn cứ một trong các tài liệu: bản án, quyết định của tòa án, tài liệu, chứng cứ do các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng cung cấp (ví dụ quyết định khởi tố vụ án, kết luận điều tra, cáo trạng…).
Nghị quyết số 03/2019 cũng đưa ra 4 trường hợp minh họa. Một là, người phạm tội trực tiếp biết được tiền, tài sản do người khác phạm tội mà có. Ví dụ, người phạm tội được người thực hiện hành vi phạm tội nguồn cho biết là tiền, tài sản do họ phạm tội mà có.
Hai là, qua các phương tiện thông tin đại chúng, người phạm tội có thể biết được người khác thực hiện hành vi phạm tội nguồn. Ví dụ, hành vi phạm tội của người thực hiện tội phạm nguồn đã được báo, đài phát thanh, truyền hình đưa tin.
Ba là, bằng nhận thức thông thường, người phạm tội có thể biết được tiền, tài sản do người khác phạm tội mà có. Ví dụ, biết chồng là nhân viên của cơ quan nhà nước có mức lương là 8 triệu đồng/tháng và không có nguồn thu nhập khác nhưng người vợ vẫn nhận của chồng số tiền 10 tỷ đồng để góp vốn vào doanh nghiệp mà không hỏi rõ về nguồn tiền thì cô này đã vi phạm các dấu hiệu phạm tội nêu trên
Bốn là, theo quy định của pháp luật, người phạm tội buộc phải biết nguồn gốc tiền, tài sản do người khác phạm tội mà có. Ví dụ, A mua xe ô tô của B không có giấy tờ với giá bằng một phần mười trị giá của chiếc xe đó.
Nghị quyết hướng dẫn “tội phạm nguồn” được hiểu là tội phạm được quy định trong Bộ luật Hình sự và tài sản có được từ tội phạm đó trở thành đối tượng của tội “Rửa tiền”. Hành vi phạm tội nguồn có thể do công dân Việt Nam, pháp nhân thương mại Việt Nam, người không quốc tịch thường trú tại Việt Nam thực hiện trong hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam.
Việc truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Rửa tiền” có thể được tiến hành đồng thời với việc truy cứu trách nhiệm hình sự về tội phạm nguồn và không loại trừ việc truy cứu trách nhiệm hình sự tội phạm nguồn.
Theo ông Nguyễn Hòa Bình, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, rửa tiền là vấn đề không mới trên thế giới nhưng ở Việt Nam thì đây là vấn đề mới, nên cần có nghị quyết hướng dẫn.
Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho hay, tất cả tội phạm xét cho cùng bao giờ cũng vì mục tiêu lợi nhuận. Sau khi hoàn tất hành vi phạm tội ban đầu, muốn sử dụng tiền do phạm tội mà có thì người phạm tội phải làm mờ nguồn gốc tiền bất chính. Nếu Bộ luật Hình sự chỉ có hiệu lực trong lãnh thổ Việt Nam thì nghị quyết này cho phép xử lý cả tội phạm nguồn ngoài lãnh thổ.
Nghị quyết 03/2019 có hiệu lực từ ngày 7/7/2019.