Chiếm hữu ngay tình là gì? Khác gì với chiếm hữu không ngay tình

Chiếm hữu là một chế định trong bộ luật Dân sự. Nó được hiểu là việc chủ thể chi phối tài sản trực tiếp hay gián tiếp. Chiếm hữu được chia thành 2 loại là ngay tình và không ngay tình. Vậy chiếm hữu ngay tình là gì? Nó khác gì với chiếm hữu không ngay tình? Hãy cùng Luật Hùng Sơn lý giải ở bài viết dưới đây!

Hiểu chiếm hữu ngay tình là gì?

Theo Điều 180 của Luật Dân sự năm 2015 có quy định về khái niệm chiếm hữu ngay tình như sau:

Điều 180. Chiếm hữu ngay tình
Chiếm hữu ngay tình là việc chiếm hữu mà người chiếm hữu có căn cứ để tin rằng mình có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu.

Chiếm hữu ngay tình có căn cứ pháp luật để tin rằng mình có quyền đối với tài sản

Ví dụ: A vay B một mảnh đất và bị khởi kiện, Sau khi thi hành án, mảnh đất này được bán và sang tên lại cho C. Đồng thời, bản án bị hủy do A đã trả tiền cho B trước đó. Đối với trường hợp này, C là chính là người chiếm hữu ngay tình.

Căn cứ theo Luật Dân sự về chiếm hữu ngay tình, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên B đã sang tên đổi chủ và ván cho C. Vì vậy, C được quyền chiếm hữu tài sản đó một cách ngay tình.

Đặc điểm của chiếm hữu ngay tình

• Theo khoản 3, Điều 131, đối với trường hợp giao dịch dân sự vô hiệu, bên ngay tình sẽ không phải hoàn trả lại hoa lợi, lợi tức.
• Giao dịch dân sự vô hiệu nhưng đối tượng là tài sản không phải đăng ký mà đã chuyển giao cho người thứ ba ngay tình thì giao dịch mới được xác lập. Ngoại trừ trường hợp giao dịch này qua hợp đồng không có đền bù với người không quyền định đoạt tài sản. Nếu hợp đồng này có đền bù thì chủ sở hữu hoàn toàn có quyền đòi lại tài sản khi nó bị lấy cắp, mất hoặc chiếm hữu ngoài ý chí của họ.
• Giao dịch dân sự vô hiệu, tuy nhiên tài sản đã được đăng ký tài cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Sau đó, tài sản được chuyên dao cho người thứ ba bằng một giao dịch dân sự khác. Người này có thể căn cứ vào việc đăng ký đó để xác lập và thực hiện thì giao dịch đó không bị vô hiệu hóa.
• Nếu tài sản chưa đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì giao dịch với người thứ ba sẽ bị vô hiệu. Ngoài trừ trường hợp người thứ ba ngay tình khi sở hữu tài sản này thông qua bản đấu giá ở tổ chức có thẩm quyền. Hoặc giao dịch với người mà theo bản án, quyết định của nhà nước là chủ sở hữu tài sản. Tuy nhiên chủ thể này lại không phải chủ sở hữu tài sản do bản án, quyết định bị sửa, hủy.

Những đặc điểm cơ bản của chiếm hữu ngay tình

Trong những trường hợp trên, chủ sở hữu có thể khởi kiện theo yêu cầu chủ thể có lỗi dẫn tới giao dịch mới được xác lập phải hoàn trả lại toàn bộ chi phí và bồi thường thiệt hại.

• Với nguyên vật liệu chiếm hữu đã tạo ra sản phẩm khác, chủ sở hữu nguyên vật liệu này là ngay tình của sản phẩm.
• Nếu dùng nguyên vật liệu của người khác và ngay tình trở thành chủ sở hữu, trường hợp này phải bồi thường thiệt hại cho chủ sở hữu cũ.
• Nếu người chế biến không ngay tình thì chủ sở hữu nguyên vật liệu có quyền yêu cầu giao lại sản phẩm mới. Trường hợp có nhiều chủ sở hữu nguyên vật liệu thì những người này sẽ là đồng chủ sở hữu theo phần với vật phẩm mới được tạo thành. Nó tương ứng với giá trị nguyên vật liệu của mỗi người. Lúc này, chủ sở hữu nguyên vật liệu bị chế biến không ngay tình hoàn toàn có quyền yêu cầu người chế biến bồi thường thiệt hại.

Thời hạn xác lập quyền sở hữu đối với chiếm hữu ngay tình

Kể từ thời điểm bắt đầu chiếm hữu, người được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, công khai và liên tục trong thời gian 10 năm đối với động sản. Còn đối với bất động sản là 30 năm thì sẽ trở thành chủ sở hữu của tài sản đó.

So sánh chiếm hữu ngay tình và chiếm hữu không ngay tình

Trái lại với chiếm hữu ngay tình, chiếm hữu không ngay tình được quy định rõ ràng tại Điều 181 của Bộ luật dân sự 2015 như sau:

Điều 181. Chiếm hữu không ngay tình
Chiếm hữu không ngay tình là việc chiếm hữu mà người chiếm hữu biết hoặc phải biết rằng mình không có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu.

Ví dụ: A lấy xe của B có đầy đủ giấy tờ. Sau đó, A bán cho C. C lại đem bán cho D thông qua giấy tờ viết tay. Lúc này, việc sở hữu của D không được gọi là ngay tình bởi D phải biết rằng mình hoàn toàn không có quyền với tài sản chiếm hữu. Theo pháp luật, việc mua bán xe phải tiến hành sang tên đổi chủ.

Ngoài ra, để hiểu hơn về hình thức chiếm hữu ngay tình và không ngay tình, mời các bạn theo dõi so sánh dưới đây:

Điểm giống nhau

• Chiếm hữu ngay tình và không ngay tình đều liên quan đến quyền tài sản.
• Người sở hữu đều phải thực hiện theo một số nghĩa vụ nhất định.

Chiếm hữu ngay tình và không ngay tình đều liên quan tới quyền tài sản nhưng có các quy định khác nhau

Điểm khác nhau

Dưới đây là các tiêu chí để phân biệt chiếm hữu không ngay tình và ngay tình:

Qua bài viết trên đây, chắc hẳn các bạn đã biết chiếm hữu ngay tình là gì và nó khác gì chiếm hữu không ngay tình. Nếu còn bất cứ thắc mắc nào về những vấn đề trên, hãy truy cập vào website Luật Hùng Sơn để được giải đáp nhé!